Παρασκευή 15 Απριλίου 2022

«Δίχως το 'τέρας', τι πολιτισμός μας μένει;»

(Δ. Τζανάκη, δρ. Ιστ. Παν. Οξφόρδης. Μεταδ. Ερευν. ΠΕΔΔ, ΕΚΠΑ, Διδ. ΚΕ.ΔΙ.ΒΙΜ, ΕΚΠΑ)

Αν δεχτούμε αυτό που μάς λέει ο Ίμρε Λάκατος, ότι «ένας επιστήμονας, [είναι] άξιος του ονόματός του [επειδή όχι κάτω από εικασίες αλλά επειδή κατάφερε]: να αποδεικνύει κάθε φράση που πρόφερε από τα δεδομένα. Αυτό ήταν το κριτήριο της επιστημονικής εντιμότητας. [Μιας και] Θεωρίες που δεν αποδεικνύονταν από τα δεδομένα θεωρούνταν ως αμαρτωλή ψευδοεπιστήμη, ως αίρεση μέσα στην επιστημονική κοινότητα»· το ερώτημα παραμένει, για ποια επιστήμη μιλάμε. Ειδικότερα, πάνω σε ποια «δεδομένα», φτάσαμε στον Μεσοπόλεμο στην ευγονική επιστημονική ταξινόμηση της ζωής σε «άξια» και σε «ανάξια»· και πώς αυτό εμπλέκεται με την έννοια του φύλου, της σεξουαλικότητας, της φυλής, της τάξης, της ηλικίας, της αρτιμέλειας, ψυχικής και σωματικής και εν τέλει του εσωτερικού εχθρού- «τέρατος». Ενός «τέρατος» που θεωρείται ότι για να ελεχθεί πρέπει να «ευνουχιστεί», με μέτρα στείρωσης ή ακόμη και θανατοπολιτικής, αλλά και με μέτρα βιοπολιτικής, όπως της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης του λαού, στον Μεσοπόλεμο; Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εισήγηση θα κινηθεί σε τρεις άξονες. Στον πρώτο θα γίνει μια προσπάθεια, ν’ αναδειχθεί το πότε και πώς εισέρχεται η έννοια του «τέρατος» στους προ-νεωτερικούς χρόνους και το πώς ο «ευνουχισμός», γίνεται κεφάλαιο της Δικανικής Αφροδίτης στα τέλη του 16ου αιώνα και άρα του Δικαίου. Στον δεύτερο άξονα, το κεντρικό ενδιαφέρον στρέφεται στο πώς αυτός ο «ευνουχισμός» προβάλλεται ως μέσο θεραπείας ενάντια αυτού του ανεπιθύμητου «τέρατος», στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες, στον Μεσοπόλεμο. Τέλος, στον τρίτο άξονα, η εισήγηση θα προσπαθήσει ν’ αναδείξει το πώς η έννοια του «ευνουχισμού», περνά και στις Μεταπολεμικές κοινωνίες, όπου κάτω από την ομπρέλα της σεξουαλικής και έμφυλης ψυχικής διαπαιδαγώγησης» βιώνουμε το τρίτο κύμα ευγονικής.

Η Δήμητρα Τζανάκη ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στην Ευρωπαϊκή Ιστορία, στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Τα κύρια επιστημονικά της ενδιαφέροντα στρέφονται στην ιστορία και θεωρία του φύλου και της σεξουαλικότητας. Μελετά επίσης την ιστορία της τρέλας, την ιστορία της ψυχιατρικής, την ιστορία της ιατροδικαστικής, την ιστορία της εγκληματολογίας, την ιστορία της ψυχανάλυσης και την ιστορία της ευγονικής/γενετικής, και ιδιαίτερα το πώς συνδέεται η θεωρία και ιστορία του φύλου και της σεξουαλικότητας με ένα επιστημονικό καθεστώς αλήθειας που εμμένει να ερμηνεύει τη ζωή με τρόπο ταξικό, αποικιοκρατικό, πατριαρχικό, ψυχικά ευγονικό, ρατσιστικό και ηλικιακά ρατσιστικό. Επίσης την ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι σπουδές αποικιοκρατίας και το πώς συνδέονται με το καθεστώς της δυτικοευρωπαϊκής αντίληψης του δυαδικού φύλου. Τελευταίες δημοσιεύσεις της το Δ. Τζανάκη (2016) Ιστορία της (Μη) Κανονικότητας, Η Σφίγγα πρέπει ν’ αυτοκτονήσει. Ο Οιδίποδας επικρατεί, Ασίνη· Δ. Τζανάκη (2018) Φύλο και Σεξουαλικότητα: Ξεριζώνοντας το ανθρώπινο (1801-1925), Ασίνη· Δ. Τζανάκη (2021), Η «Δικτατορία» του Δυϊστικού φύλου σαν απόλυτη επιστημονικλή αληθεια και η απάνθρωπη δίωξη των ίντερσεξ σαν το άλλο μη-ανθρώπινο πλάσμα.. Επίμετρο: Το φάσμα του βιολογικού φύλου είναι αόρατο; Ουρανία Γεωργοπούλου, Ψηφίδες (Υπό έκδοση). Επιπλέον ετοιμάζει από κοινού συγγραφή με τον δρ Χρήστο Κουρούτζα την μονογραφία στο πρόγραμμα Κάλιππος, Φύλο, Σεξουαλικότητα, Φυλή, Τάξη, Βιοϊατρικός λόγος, Υποτέλεια και Εξουσία. Έχει εκδόσει άρθρα σε ελληνικά και σε ξένα περιοδικά, ενώ αρθρογραφεί συχνά στο Marginalia και στην Εφημερίδα των Συντακτών και πρόσφατα συνέταξε το χρονολόγιο φύλου και κινημάτων στο πρόγραμμα g-παιδεία [https://g-paideia.ece.uth.gr/gp/]. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε και το https://en-uoa-gr.academia.edu/DemetraTzanaki