«Τεχνο-επιστημονική κυβερνολογική: Από την ‘ευφυή τεχνητή αναπαραγωγή’ μέχρι τη ‘ζωή στην κάψουλα’»
(Χρ. Κουρούτζας, Παν. Υπ. Παν. Αιγαίου)
Η παρούσα συμβολή επικεντρώνεται στις τροπικότητες της τεχνο-επιστημονικής κυβερνολογικής εντός της νεωτερικής συνθήκης και «μετά» από αυτή. «Διασχίζοντας» τα «μετα»νεωτερικά συστήματα γενετικής/μηχανιστικής γνώσης-εξουσίας από τη φιλοσοφία του καρτεσιανού δυισμού στις συζεύξεις των βιολογικών ιδεών με τον μηχανικισμό [με τη διαμεσολάβηση του ντετερμινισμού και του εμπειρισμού] και μέχρι τις προσεγγίσεις στο πλαίσιο του τρανσουμανισμού-μετανθρωπισμού, επιχειρώ να «φωτίσω» όψεις της «επανακωδικοποίησης» της πατριαρχίας, του σεξισμού, του ρατσισμού, της αποικιοκρατίας, της ιδιότητας της/του πολίτη και των ταξικών συνδηλώσεων με έμφαση στην εποχή της γενετικής μηχανικής, της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων δεδομένων, καθώς και στις αλγοριθμικές κουλτούρες με τις οποίες συνδυάζονται, καταλήγοντας σε μια συζήτηση σε σχέση με τις τεχνο-επιστημονικές κανονιστικές νόρμες που διαπερνούν την Σοφία, τον Αβικέννα, την Γρέις, την Ai-Da [κ.α. ανθρωποειδή ρομπότ], την Luluκαι την Nana [γενετικά τροποποιημένα έμβρυα] και για τα «περιθώρια» ενός κυβοργικού μανιφέστο και χειραφέτησης. Ο τεχνο-επιστημονικός «προγραμματισμός» της κοινωνίας στις σύγχρονες εκφορές του, διαπερνά τις διαδικασίες υποκειμενοποίησης και τις επιθυμίες μέσα σε ένα πλαίσιο αμφισημίας που συμπεριλαμβάνει την «ευφυή χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος», εγχειρήματα της βιολογικής/ρομποτικής ιδιότητας της/του πολίτη κ.α. και την «αχαρτογράφητη - ανατρεπτική συν-ύπαρξη». Περαιτέρω, στις κοινωνίες της αυτοματοποίησης, της πατεντοποίησης, της αλγοριθμοποίησης, της ρομποτοποίησης, των μεγάλων δεδομένων, της γενετικής τροποποίησης κ.λπ., οι πολιτικές του DNA και της τεχνητής νοημοσύνης συμπλέκονται, «μεταμορφώνοντας» τους ανθρώπους/μηχανές τεχνο-επιστημονικά. Η «ορθολογικότητα των ευφυών πρακτόρων», τα «ευφυή ρομπότ» και οι «υπερβάσεις της γενετικής της ενίσχυσης» συνθέτουν, μεταξύ άλλων, το πορτραίτο της «νέας» παγκόσμιας βιοπολιτικής και της πολιτικής οικονομίας της ελπίδας για τη ζωή που θα «απαλλαγεί» από την τρωτότητα, την ασθένεια, τις «επικίνδυνες κοινωνικές δραστηριότητες», το θάνατο κ.α. Στη «μεταφορά του ανασυνδυασμένου μορίου DNAστο κύτταρο-ξενιστή», στα «νευρωνικά δίκτυα», στους «γενετικούς αλγόριθμους» κ.λπ. σφυρηλατείται πλέον η άξια και ανάξια ζωή. Με αυτό το «όραμα» συμπαρατάσσονται η βιο/νανοηθική και το βιο/νανοδίκαιο‧ ενδεικτικά, ο νομικός ορισμός του γονιδίου ως πράγμα, όταν αυτό αποσπάται από το ανθρώπινο σώμα, σκιαγραφεί όψεις της πολιτικής της ζωής και του «αποκωδικοποιημένου ανθρώπινου σώματος». Η γειτνίαση της γενετικής μηχανικής με την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρομποτική, διαμορφώνει μια, «εργαστηριακά προγραμματισμένη», δυστοπική κοινωνική πραγματικότητα που στηρίζεται στη γενετικοποίηση/ψηφιοποίηση της κοινωνίας μέσω της βιο/νανοτεχνολογίας, επαναπροσδιορίζοντας τα φαινόμενα της ζωής και του θανάτου, καθώς και ποικίλες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής. Σε αυτά τα συμφραζόμενα, ιχνηλατούνται εκφάνσεις των βιοπολιτικών τεχνο-επιστημονικών «διασυνδέσεων» εργαστηρίων και κοινωνίας, εκκινώντας από την «ευφυή τεχνητή αναπαραγωγή», την τροποποίηση του γονιδιώματος μέσω της CRISPR και τις βιοτράπεζες, συνεχίζοντας εντός του κοινωνικού με έμφαση στο iDNA και τις «κοινωνίες του 23andMe», το «παθολογικό γονιδίωμα» και τα ανθρωποειδή ρομπότ που διευθύνουν πολυεθνικές εταιρείες ή έχουν αναλάβει την υγειονομική περίθαλψη ή τους έχει εκχωρηθεί η επιτήρηση, ο κοινωνικός έλεγχος και οι λειτουργίες του ποινικοκατασταλτικού συστήματος ή απεικονίζουν το «Επισφαλές Μέλλον» σε έργα ζωγραφικής ή τα ρομπότ του σεξ και οι «νέες» συντροφικότητες κ.α., καταλήγοντας στη «ζωή στην κάψουλα» και στις «νέες αθανασίες» -όπως αυτή, ενδεικτικά, καταψύχεται σε υγρό άζωτο στο πλαίσιο της κρυογονικής και περαιτέρω όπως αυτή προγραμματίζεται να μεταφερθεί στις αποικίες του Άρη και μέχρι τα αιωρούμενα νεκρά σώματα που ακολουθούν την τροχιά του. Σε συνθήκες ευγονικής/ρομποτικής δυστοπίας, υπάρχουν «διέξοδοι αντίστασης» από τις εξουσίες που μας παράγουν/διαπερνούν «κυτταρικά» και μας «τροποποιούν» τεχνο-λογικά;
Ο Χρήστος Κουρούτζας έχει προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στην κοινωνιολογία και την εγκληματολογία. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στρέφονται στη σύγχρονη και μεταδομιστική κοινωνιολογική θεωρία, στην κριτική εγκληματολογία, στην κοινωνιολογία της επιστήμης και της τεχνολογίας, στην κοινωνιολογία της γενετικής, στην κοινωνιολογία της τεχνητής νοημοσύνης και στις αλγοριθμικές κουλτούρες, στην κοινωνιολογία του θανάτου και τις «νέες αθανασίες», στις τροπικότητες της βιοπολιτικής και τα βιοϊατρικά καθεστώτα αλήθειας και πιο πρόσφατα στην queer κοινωνιολογία-εγκληματολογία. Στο διδακτικό του έργου περιλαμβάνεται η διδασκαλία των ανωτέρω αντικειμένων σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Ενδεικτικά, από το 2017 μέχρι σήμερα είναι εντεταλμένος διδάσκων (πανεπιστημιακός υπότροφος) στο Τμήμα Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και από το 2018 μέχρι το 2021 δίδαξε στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εγκληματολογικές και Ποινικές Προσεγγίσεις της Διαφθοράς, του Οικονομικού και του Οργανωμένου Εγκλήματος» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Είναι μέλος επιστημονικών ενώσεων και επιτροπών, μεταξύ άλλων, National Representative του European Group for the Study of Deviance and Social Control, μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου (Ε.Ε.Μ.Ε.Κ.Ε.) και Μέλος της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας. Μεταξύ της μεταδιδακτορικής του ερευνητικής εμπειρίας, περιλαμβάνεται η συμμετοχή του στην έρευνα με τίτλο «Οικογενειακή Επανένωση Μετά Θάνατον - Οι Νεκροί Περάτες Συνόρων ως «Βιολογικοί Θανατο-πολίτες», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες κατά τη διάρκεια του έτους 2020. Είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του Περιοδικού Αντιγόνη: το ερώτημα. Περιοδικό για την Κριτική Εγκληματολογία, το Ποινικό Πρόβλημα και τον Κοινωνικό Έλεγχο της Ε.Ε.Μ.Ε.Κ.Ε. σε συνεργασία με τις εκδόσεις Τόπος και κριτής σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, όπως το Sociology Study Journal. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Εγκληματολογία της Γενετικής, Αθήνα, Πεδίο, 2018 και από κοινού με την δρ. Δήμητρα Τζανάκη αυτήν την περίοδο συγγράφουν το έργο Φύλο, Σεξουαλικότητα, Φυλή, Τάξη, Βιοϊατρικός λόγος, Υποτέλεια και Εξουσία, Κάλλιπος, 2021.